Lwowskie nekropolie

Wizyta na Cmentarzu Łyczakowskim jest niemal obowiązkowym punktem programu zwiedzania Lwowa. Położenie na rozległym, pagórkowatym, gęsto zadrzewionym terenie upodabnia Cmentarz Łyczakowski do leśnego parku, gdzie znajduje się mnóstwo pomników – dzieł sztuki. Cmentarz Łyczakowski jest jednym z najstarszych cmentarzy na ziemiach dawnej Polski. Założony został w 1786 r. według projektu K. Bauera i T. Tchórzewskiego (warszawaskei Powązki założono  w 1790 r.), na terenie o powierzchni ok. 40 ha, jako miejsce wiecznego spoczynku najbogatszych, najszacowniejszych mieszkańców Lwowa. W sąsiadujących mogiłach spoczywają przedstawiciele różnych narodowości: Polacy, Ukraińcy, Rosjanie, Austraicy, Niemcy, Żydzi, Ormianie, którzy swoje życie związali ze Lwowem. Na terenie cmentarza znajduje się ok. 20 tys. nagrobków i 23 kaplice nagrobne, w których spoczywa ok. pół miliona zmarłych, a wśród nich wybitni przedstawiciele świata nauki, sztuki, polityki, uczestnicy powstań narodowych, bojownicy o wolność i niepodległość Polski i Ukrainy. W swojej wędrówce napotykam m.in. mogiły M. Konopnickiej, S. Goszczyńskiego, G. Zapolskiej, W. Łozińskiego, A. Grottgera, matematyka S. Banacha, twórcy bibliografii polskiej L. Finkiela, ukraińskiego bohatera narodowego I. Franko, polityka galicyjskiego S. Smolki. Wiele z nagrobków przykuwa moją uwagę niezwykłą urodą umieszczonych na nich rzeźb, autorstwa m.in. H. Witwera, A. Schimsera, P.Filippiego. Liczne poetyckie epitafia skłaniają do zadumy nad przemijaniem i wiecznością, a blask niegdysiejszych tytułów przypomina mi, że wszystko na tym świecie to "marność nad marnościami".

Przez dziesięciolecia Cmentarz Łyczakowski trwa w niemal niezmienionej postaci, jedynie stare, przez długie lata nie odnawiane płyty nagrobne pękają i porastają mchem. Zupełnie inaczej wygląda wydzielony obszar, tworzący odrębny Cmentarz Obrońców Lwowa lub Cmentarz Orląt Lwowskich.). Powstał on w 1918 r. jako miejsce spoczynku obrońców Lwowa, do wybuchu II wojny światowej spoczęło tam prawie 3 tysiące poległych. Cmentarz przybrał jednolitą formę, zgodnie z projektem R. Indrucha. Składał się z kolumnady, łuku triumfalnego, katakumb, kaplicy oraz koncentrycznie półkolistych rzędów mogił. Na skrzydłach katakumb wzniesiono pomniki poświęcone lotnikom amerykańskim oraz żołnierzom francuskim poległym w walkach za Polskę.

 Historia tej ponad osiemdziesięcioletniej nekropolii jest bardzo burzliwa.  Za czasów Związku Radzieckiego niszczony (w 1971 r. było tam nawet wysypisko śmieci ), dopiero od 1989 r. przy współudziale polskich pracowników rozpoczęto, wówczas półlegalnie, prace porządkowe, także w dniu dzisiejszym ma on postać zbliżoną do pierwotnej.
(źródła: http://www.pinezka.pl/podroze-archiwum/680-cmentarz-lyczakowski-we-lwowie;
A. Strojny: Lwów – miasto Wschodu i Zachodu, Kraków 2003)