Miasto stawów – Trzeboń

W niniejszym poście chciałabym Was zaprosić do kolejnego miasteczka położonego na trasie z Brna do Czeskiego Krumlowa, znajdującego w samym środku rezerwatu biosfery. Bogactwo gatunków ptactwa wodnego oraz ryb i roślin zostało docenione przez komisję UNESCO, która zdecydowała o wpisaniu tego regionu na swoją Listę Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego. Sercem i stolicą regionu jest niespełna 10-tysięczne miasteczko Trzeboń, położone w delikatnie pofalowanym regionie Południowych Czech.  Dobrze zachowana historyczna część miasta, którego początki sięgają dwunastego wieku, stała się miejskim rezerwatem zabytkowym. W mieście warto pospacerować po starówce, gdzie znajduje się ratusz z XVI w. Dominuje on nad malowniczymi kamieniczkami otaczającymi podłużny rynek. Stare miasto otoczone jest XVI-wiecznymi murami miejskimi, a wejść strzegą bramy, z których najciekawsza – Svinenska brana – ma szczyt w kształcie rybich łusek. Najstarszym zabytkiem miasta jest klasztor augustiański i kościół św. Idziego z XIV w. Warto tam zwrócić uwagę na malowidła ścienne, mające ponad 600 lat. W mieście znajduje się także mauzoleum Schwarzenbergów.

Trzeboń to również znana w Czechach miejscowość uzdrowiskowa. Sanatoria, zamek renesansowy, przylegające parki i duży Staw Świat tworzą atrakcyjny kompleks o wyjątkowej atmosferze. Okoliczną przyrodę stanowią gęste lasy i liczne, malownicze stawy. Miasto Trzeboń nazywane jest poetycko miastem stawów, natomiast okolica krainą lustrzaną. Region Trzeboński tworzyły przez wieki pierwotne moczary i torfowiska. Jest to również tradycyjne miejsce hodowli ryb, szczególnie sławnych karpi trzebońskich.

(źródło: Nawigator turystyczny, Warszawa 2008).

W mieście dwóch kultur – Třebíč

Niedaleko opisywanego w poprzednim poście Jindrichova znajduje się kolejna interesująca, aczkolwiek mało znana polskim turystom miejscowość – Třebíč.  Miasto, położone na zachodnich obrzeżach historycznych Moraw, liczy obecnie ok. 40 tys. mieszkańców, jednak jego najstarsza i najciekawsza część jest położona na stosunkowo niewielkim obszarze. Rzeka Jihlava dzieli Třebíč na dwie części. Po stronie południowej znajduje się tzw. Wewnętrzne Miasto, z dominującym w jego krajobrazie kościołem św. Marcina i głównym Placem Karola, pełniącym funkcję miejskiego rynku. Duże wrażenie robi wysoka na 72 m wieża wieża miejska z jednym z największych w Europie zegarów (jego średnica – 5,5 m, a wysokość cyfry 60 cm). Jednak najcenniejsze zabytki Třebíčy, wpisane w 2008 r. na listę UNESCO, znajdują się po stronie północnej. Jest to bazylika pw. św. Prokopa oraz wciśnięta pomiędzy rzeczkę i urwiste zbocza wzgórza Hradek dzielnica zwana Zamościem, którą przez wiele wieków zamieszkiwali miejscowi Żydzi. Zachował się system zabudowy dzielnicy,  ponad 100 domów, synagoga, cmentarz.

Na początku XII w. morawscy książęta Oldrich Brneński i Litold Znojemski sprowadzili do Třebíčy benedyktynów. W ciągu kilkudziesięciu lat tutejsze opactwo stało się jednym ze znaczniejszych w Czechach i pozostało nim niemal przez całe średniowiecze. Dziś o tamtym okresie dziejów Třebíčy przypominają trzy czarne, mnisie kaptury w herbie miasta oraz kościół opacki, będący wyjątkowo cennym zabytkiem średniowiecznej architektury.

Bazylika św. Prokopa została wzniesiona ok. poł. XIII w. Jej unikalność na tle innych współczesnych sakralnych budowli Europy Środkowej wynika z naturalnej, niewymuszonej syntezy stylu romańskiego i gotyckiego na styku tych dwóch epok w historii sztuki. Ponadto daje się w niej zauważyć elementy charakterystyczne dla katedr i kościołów niemieckich oraz nadreńskich, co pośrednio dowodzi znaczenia i rozległości kontaktów miejscowego opactwa. Na zewnątrz kościoła uwagę zwiedzających przyciąga przede wszystkim jego wschodnia część, pięciobocznie zamknięte prezbiterium z centralnie usytuowanym oknem-rozetą. Ciekawy jest także arkadowy, otwarty północny przedsionek - kruchta, gdzie znajduje się wspaniały romański portal, zw. Rajską Bramą. We wnętrzu świątyni zwraca uwagę tzw. kaplica opacka, której ściany pokrywają wczesnogotyckie malowidła ścienne, przedstawiające sceny z życia św. Jana Ewangelisty. Pod poziomem posadzki znajduje się niezwykle duża krypta z masywnym sklepieniem krzyżowo-żebrowym, spoczywającym na czternastu filarach.
Warto zatrzymać się w tym miasteczku, centrum jest spokojne i ciche, dzielnica żydowska bardzo interesująca, a wnętrze bazyliki rzuca na kolana (niestety, nie wolno robić zdjęć). Polecam!

(źródło: www.przewodnik.onet.pl/europa/czechy; Nawigator turystyczny, Warszawa 2008.)

Biała Dama z Jindřichův Hradec

Na południu Czech niedaleko Czeskiego Krumlowa położony jest Jindřichův Hradec, w którym znajduje się trzeci do do wielkości, po Hradczanach i Czeskim Krumlowie,  zamek w Czechach. W średniowiecznych Czechach zamek w tej miejscowości odgrywał kluczową rolę w systemie obronnym kraju, bowiem znajdował się w strategicznym miejscu – na pograniczu Czech, Moraw i Austrii. Warto zatrzymać się w tym mieście, aby obejrzeć bardzo ładną starówkę i rynek z XVIII-wieczną kolumną Św. Trójcy oraz zabytkowy ratusz. W mieście jest też olbrzymia bazylika Wniebowzięcia NMP z XIV w. z interesującymi wzorami na sklepieniu i wysoką wieżą. Do gotyckich zabytków w mieście  zalicza się także XIV-wieczny kościół św. Jana Chrzciciela z ciekawymi freskami. Wspomniany XIII-wieczny zamek –największa atrakcja miasta – jako trzecia ci do wielkości twierdza czeska ma także swoja legendę. To historia o pewnej hrabinie, która popadła w niełaskę u swego męża, pana na tym zamku.Nie wybaczył jej miłości do konkurenta nawet po swej śmierci, dlatego biała dama boi się pójść w zaświaty i straszy na zamku.  W sezonie letnim organizowane jest co jakiś czas nocne zwiedzanie zamku z inscenizacjami historii (początek ok. 23.00) – polecam taką formę zaznajomienia się z historią tego obiektu, jak również całego miasta i okolicy.

źródło: Nawigator turystyczny: Czechy, Warszawa 2008.

W siedzibie biskupów – Kromierzyż

W niniejszym poście chciałabym zachęcić do odwiedzenia niewielkiego miasta w Czechach, jakim jest Kromierzyż. Główną atrakcją tej miejscowości jest XIII-wieczna rezydencja Arcybiskupów ołomunieckich z dwoma wspaniałymi ogrodami, po podpaleniu przez wojska szwedzkie w połowie XVII w. odbudowana w stylu wczesnobarokowym (od 1998 r. na liście UNESCO). Zamek słynie ze wspaniałej kolekcji europejskiego malarstwa i grafiki z XV-XVIII w. (ustępuje tylko Galerii Narodowej w Pradze) - najcenniejsze płótno to "Apollo i Marsjasz" Tycjana z 1571 r. Zamkowa biblioteka, założona w 1649 r. liczy ok. 34 tys. tomów i ponad 300 rękopisów (najstarsze z XVI w.). W archiwum muzycznym przechowuje się m.in. kompozycje arcyksięcia Rudolfa II z poprawkami Ludwiga van Beethovena oraz rękopisy Heinricha Bibera, najsłynniejszego skrzypka XVII w. Biskupia mennica mieści wystawę monet i medali, m.in. papieskich, zakonów rycerskich i bractw kościelnych (cała kolekcja liczy ponad 10 tys. sztuk). W mieście warto zobaczyć m.in.: ratusz z przełomu XVI i XVII w., rynek i kamienicę U Zlatého Lva z 1675 r. (dawna apteka), ulicę Jánską z domami kanoników z lat 1693-1710 i XVII-wieczną rzemieślniczą uliczkę Ztracená. Miasto jest bardzo urokliwe, kolorowe i zachęca do spacerów.

(źródło: http://podroze.gazeta.pl/podroze/1,114158,3631687.html)

Wypad na Słowację – Stary Smokovec

Będąc w polskich Tatrach warto rozważyć krótki wypad na słowacką stronę gór. Oprócz pięknych widoków, tras dla narciarzy, znajduje się tam kilkanaście miejscowości z przykładami pięknej architektury, doskonale wpisującej się w otaczający krajobraz. Proponuję zajrzeć do Starego Smokovca.

Stary Smokowiec (Starý Smokovec; 1010 m) powstał w pocz. XIX w. za sprawą dzierżawcy Jana J. Rainera, który wybudował pierwsze obiekty sanatoryjne: Flora (1839), Szwajcarski Dom i Bellevue (1850) istniejące (po rekonstrukcji) do dziś. Leczenie przeprowadzano na bazie tutejszych wód mineralnych. Pod koniec XIX w. nowy dzierżawca osady, Bank Kredytowy z Lewoczy, rozpoczął wielką rozbudowę kurortu, niechętnie sprzedając działki osobom postronnym, chyba że były wysoko urodzone, jak np. arcyksiężna habsburska Klotylda, która wybudowała stylową willę Klotylda, dziś Kamzík. W 1904 r. stanął pierwszy tatrzański Grandhotel (fot.). Później, z okazji mistrzostw świata w 1970 r. Stary Smokowiec zyskał kilka kanciastych betonowych budynków, zakłócających uroczą harmonię zabytkowych pensjonatów i monumentalnych tatrzańskich grzbietów (http://przewodnik.onet.pl/europa/slowacja/smokowiec,1,3287771,artykul.html).

W miejscowości jest sporo restauracji i kawiarni, za niewygórowaną cenę można coś zjeść i napić się kawy (polecam szczególnie kawę i ciasta w restauracji hotelu „Smokovec”J).

W Kalwarii Zebrzydowskiej

W Kalwarii Zebrzydowskiej, niewielkiej miejscowości w Małopolskiem,  znajduje się sanktuarium  pasyjno-maryjne oo. Bernardynów.  Wchodzące w skład zespołu bazylika i klasztor położone są na południe od miasta, u szczytu Góry Żar, na południe i wschód od nich znajdują się 42 kaplice i kościoły dróżek, z tego powodu  miejsce to nazywane jest często Polską Jerozolimą. Kalwaryjskie sanktuarium jest jednym z ważniejszych miejsc kultu pasyjnego i maryjnego – łączy zarówno kult Chrystusa cierpiącego, jak i Matki Bożej. Ideą przewodnią jest odwzorowanie ostatniej drogi Chrystusa (Droga Pojmania i Droga Krzyżowa). W sanktuarium znajduje się obraz Matki Boskiej Kalwaryjskiej (fot.).

Również pod względem architektonicznym i historycznym jest to miejsce szczególne - w 1999 r. sanktuarium wpisane zostało na listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Natury, a w 2000 r. uznane zostało za pomnik historii Polski…
W 1600 r. Mikołaj Zebrzydowski, wojewoda krakowski, na pobliskim wzniesieniu Żar ufundował kościółek pw. Ukrzyżowania Jezusa Chrystusa, zbudowanym wg modelu przywiezionego w 1599 r. z Jerozolimy przez Hieronima Strzałę. W latach 1604-1609 wzniesiono kościół i klasztor, w 1604 r. zaczęto budowę 12 kaplic Drogi Krzyżowej oraz Pustelnie Pięciu Braci Polskich z kaplicą św. Marii Magdaleny. W 1620 pod patronaten  wybudowano kolejnych pięć kaplic pasyjnych, osiem maryjnych. W drugiej poł. XVII w. rozbudowano klasztor dzięki zaangażowaniu przedstawicieli rodu Zebrzydowskich, a ostatnią wielka fundatorką była Anna Czartoryska (I poł XVIII w.), która  podjęła się rozbudowy kościoła, ufundowała dwie wieże przy elewacji frontowej oraz kapilcę św. Antoniego i Niepokalanego Poczęcia. W 1979 r. Jan Paweł II  nadał kościołowi miano bazyliki mniejszej.

Kościół i klasztor zostały wzniesiony według projektu architekta Jana Marię Bernardoniego oraz architekta i złotnika flamandzkiego Pawła Baudartha, który wzniósł prawie wszystkie kaplice kalwaryjskie. Bazylika jest budowlą późnobarokową z elementami rokoka. Wnętrze ozdobione jest polichromią, zabytkowymi stallami, bogato inkrustowanym wyposażeniem oraz licznymi obrazami. Klasztor to trzypiętrowa budowla posiadająca pięć ryzalitów-bastionów, wybudowana wokół dwóch wirydarzy (z lat 1603-1609 i 1654-1666) z wyposażenie w stylu barokowym i rokoko. Część bliżej kościoła ze studnią pośrodku, zdobi dekoracja stiukowa oraz portrety fundatorów i dobrodziejów klasztoru. Dróżki stanowiące tzw. Park Pielgrzymkowy składający się z zespołu kościołów i kaplic (Dróżki Pana Jezusa – 28 stacji, Dróżki Matki Boskiej – 24 stacje) o ciekawej architekturze w stylu barokowym i manierystycznym przypominające w rzucie poziomy różne figury geometryczne, wkomponowane są w naturalny krajobraz zainspirowane opisami Ziemi Świętej- Chrystiana Adrychomiusza.

Od południa kościół i klasztor otacza mur (1624) z dwoma bastionami przekształconymi w 1747 r. na potrzeby duszpasterskie oraz kaplice św. Anny i Matki Boskiej Bolesnej. Na zachód znajduje się dziedziniec otoczony budynkami gospodarczymi i dwukondygnacyjną bramą z mansardowym dachem oraz pawilon w narożniku od południa. Turyści mogą oglądać wkomponowane w otoczenie kościółki, kapliczki i figury. Przejście każdego ze szlaków zajmuje ok. trzy godziny. Najcenniejszym zabytkiem sakralnym w Kalwarii jest wizerunek Matki Bożej Kalwaryjskiej w kaplicy Zebrzydowskich.
Kalwaryjską specyfiką są odgrywane w okresie Wielkiego Tygodnia niezwykle barwne misteria pasyjne oraz w sierpniowy odpust Zaśnięcia i Wniebowzięcia NMP Kalwaryjskie uroczystości, należące do najbardziej okazałych w Polsce.
(źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Kalwaria_Zebrzydowska)

Nad Jeziorem Czorsztyńskim – Niedzica i Czorsztyn

 Udając się na Węgry czy Słowację, czy do naszego Zakopanego, warto zahaczyć o malownicze miejsce, jakim jest bez wątpienia Niedzica. Miejscowość leży w dolinie rzeczki Niedziczanki u podnóża Tatr i Pienin tuż przy zaporze na Dunajcu, która tworzy sztuczny zbiornik zwany Jeziorem Czorsztyńskim. Miejscowość ma charakter typowo turystyczny. Najsławniejszą atrakcją turystyczną Niedzicy sa dwa zamki królujące nad Zalewem Czorsztyńskim, pierwszy z nich to Zamek Niedzica, drugi Zamek Czorsztyn oraz Jezioro Czorsztyńskie bedące wodną atrakcją regionu.

Zamek Niedzica, zwany także Dunajcem, powstał  prawdopodobnie pod koniec XIII w., a pierwsze wzmianki w dokumentach datowane są na 1325 r. , kiedy warownia leżała na terenie Węgier, a ówczesnymi właścicielami , z jedną przerwą praktycznie do  połowy XV w., byli bracia Berzeviczowie. Kolejnymi właścicielami byli Zapolyowie, Łascy, Horvathowie, którzy rozbudowali zamek do form, które możemy dzis podziwiać), Joanelli i ponownie Berzeviczowie. Ostatnimi właścicielami – do 1944 r. – byli Salomonowie. W ostatnim okresie i tuż po II wojnie światowej zamek został doszczętnie zdewastowany i ograbiony, dopiero po nacjonalizacji w 1945 r. zabezpieczono obiekt, a od 1948 r., kiedy obiekt przejęło ministerstwo Kultury i Sztuki, rozpoczęto prace konserwacyjne.

I - dla kontrastu - widoczek letni:

Zamek stoi na stromej skale o wysokości 566 m n.p.m. i zachował się praktycznie w całości. Zamek górny to najwyższa i i najstarsza część, zbudowana jest z kamienia wapiennego, z wysoką kwadratową wieżą. Oprócz wieży jest tam jeszcze kaplica, niewielka część mieszkalna i mały dziedziniec ze studnią (90m).  Pod górnym zamkiem znajdowało się wieżienie, w którym więziono ponoć także Janosika. Zamek dolny – otynkowany, posiada trzy baszty i basteje: narożną, kapliczną i bramną. Mury obwodowe zwieńczone są renesansową attyką. Między zamkami dolnym i górnym znajduje się zamek średni z częścią mieszkalną (http://zamki.res.pl/niedzica.htm). Do zwiedzania (ok. 30 min.) udostępniono kilka komnat z eksponatami należącymi do wyposażenia siedziby szlacheckiej. Z dwóch tarasów widokowych rozciąga się wspaniały widok na Pieniny, zaporę, zamek czorsztyński, a przy dobrej widoczności nawet Tatry.

Po przeciwnej stronie jeziora wznosi się na skale zamek Czorsztyn – powstały w tym samym czasie (ok. 1320 r.), ale, w odróżnieniu od Niedzicy, na ziemiach polskich. Prawdopodobnie zamek nosił nazwę Wronin i był ufundowany rzez zakon Klarysek z Nowego Sącza. W tamtym czasie był warownia graniczną, ośrodkiem administracyjnym i pełnił też rolę komory celnej. Zamek był wielokrotnie oblegany i niszczony, w ostateczna ruinę popadł w XVIII w., a władze austriackie wystawiły go na licytację. W 1819 r. ziemie czorsztyńskie nabyli Drohojowscy (http://zamki.net.pl/zamki/czorsztyn/czorsztyn.php). Dzisiaj zamek to malownicze, zabezpieczone ruiny udostępnione zwiedzającym.  Polecam to miejsce na wycieczkę, lub jako "turystyczny punkt programu" np. w drodze do Tatr, na Słowację lub Węgry (nieopodal znajduje się przejście graniczne). Naprawdę warto!

Kąpiel na dwudziestostopniowym mrozie – termy Szaflary

Kilka miesięcy temu pisałam o termach w Białce i Bukowinie (zob.: http://www.podrozebliskieidalekie.blogspot.com/2011/09/przeduzyc-lato-termy-bania-biaka-i.html). W niniejszym poście chciałabym przedstawić i polecić Wam kolejne termy, tym razem w Szaflarach. Gmina Szaflary położona jest w centralnej części Podhala, w obrębie kotliny Nowotarskiej, Pasa Skalicowego i Pogórza Gubałowskiego. Położona jest pomiędzy Tatrami, Gorcami, torfowiskami orawsko-nowotarskimi oraz Pieninami, tj. obszarami przyrodniczymi o najwyższej randze w skali ogólno karpackiej. To piękne usytuowanie  sprzyja uprawianiu sporów zimowych, ale miejscowość przyciąga licznych turystów jeszcze inną atrakcją, a mianowicie termami. Podhalańskie termy w Szaflarach powstały w 2008 r. (przed Bukowiną i Białką), zlokalizowane są tuż przy zakopiance na wysokości 700 m n.p.m. W porównaniu z dwiema ostatnimi są o wiele mniejsze (dwa baseny zewnętrzne i dwa wewnętrzne), ale za to mają najcieplejszą i bardzo nasyconą w różne składniki lecznicze wodę w basenach (Parametry  źródeł mają wysoką pozycję w rankingu wód leczniczych w Polsce. Składniki mineralne takie jak wapń, żelazo, mafnez, siarka, chrom, mangan, chlor, sód, potas wpływają bardzo pozytywnie na zdrowie), saunę parową bez dodatkowych opłat no i są najkorzystniejsze cenowo.

Bardzo przyjemnym doświadczeniem jest kąpiel w zewnętrznym basenie z bardzo ciepłą wodą przy temperaturze  powietrza -15 / -20 stopni i padającym śniegiem. Polecam odwiedzenie tych term w godzinach przed- i wczesnych popołudniowych ze względu na mniejszą liczbę odwiedzających.
(za: http://www.termyszaflary.com/)