Słowackie migawki - Preszów

Preszów jest trzecim co do wielkości miastem Słowacji,  metropolią północno-wschodniej jej części, która łączy w sposób wyjątkowy kulturalny konglomerat Słowaków, Polaków, Ukraińców i Łemków (Rusinów), to  miasto z bogatą przeszłością i dynamiczną teraźniejszością. W przeszłości rywalizował z Bardejovem i Koszycami. Swój okres prosperity miasto przeżywało w XIV w. po uwolnieniu się spod jurysdykcji żupana szaryskiego, Preszów wzmocnił swoją pozycję samorządową. Po uzyskaniu kolejnych przywilejów królewskich, pochodzących z 1370 r., stał się wolnym miastem królewskim, a w 1480 r. członkiem tzw. „Pentapolitany“, związku pięciu miast wschodnio-słowackich. W XVI i XVII w. w mieście zadomowiły się idee reformacji i Preszów stał się ważnym bastionem kościołów reformacyjnych w ówczesnych Węgrzech (za: www.slovakia.travel.sk). Kolejnym okresem rozkwitu miasta był czas drugiej wojny światowej – wtedy pozycja Preszowa wzrosła po części z tego tytułu, że miasto przejęło wiele kompetencji i instytucji przeniesionych z Koszyc, anektowanych przez Węgry rządzone przez Hortyego. W okresie powojennym nastąpił rozwój przemysłowy miasta i wyraźnie wzrosła liczba jego mieszkańców

Zabytki znajdujące się w historycznym centrum miasta wchodzą w skład miejskiego rezerwatu zabytków i koncentrują się w historycznym centrum miasta, rozpościerającym się wokół ulicy Głównej, rozszerzającej się w kształcie wrzecionowatego rynku. Centralną bryłą  jest wznoszący się ponad wszystkie inne budynki kościół św. Mikołaja  z  XIV w. z wysoką wieżą (fot. 2), której po przebudowie nadano styl gotycki.

Szeregową zabudowę ulicy Głównej spustoszył pożar, który w 1887 r. zniszczył wielką  część miasta. Pierwotnie późnogotyckie, renesansowe i barokowe kamienice mieszczańskie, po odbudowie otrzymały fasady w nowym stylu. Pięknym przykładem jest czteroskrzydłowy Pałac Klobuszickiego  w południowej części wschodniego szeregu.

Najcenniejszym zabytkiem wschodniego szeregu jest Pałac Rakoczego, będący w chwili obecnej siedzibą muzeum (fot. 1). Naprzeciwko fontanny Neptuna w parku w rynku znajduje się budynek ratusza - obecnie Muzeum Win. Inne wartościowe preszowskie kościoły, to XVII-wieczny Kościół ewangelicko-augsburski Św. Trójcy, gotycka Katedra greckokatolicka św. Jana Chrzciciela. Obok znajduje się renesansowy budynek biskupiego pałacu. Po 1950 r. kościół przejściowo był użytkowany przez wiernych prawosławnych. Kolejny obiekt, to kościół i klasztor franciszkanów. Jest tu także prawosławna cerkiew p.w. księcia św. Aleksandra Newskiego, oraz synagoga, wybudowana w mauretańskim stylu, oddana do użytku w 1898 r. Ostatni obiekt sakralny to kalwaria, wybudowana na wzgórzu ponad miastem w latach 1721-1765. W skład kompleksu wchodzą kościół św. Krzyża, droga krzyżowa z 12 kapliczkami, kaplica Świętych Schodów oraz cmentarz (www.presov.sk). 

Moim zdaniem, niewielu turystów z Polski zagląda to tego miasta, a powodem  jest chyba słaba promocja tego regionu w mediach. Zachęcam do uwzględnienia tego miejsca w planach wycieczkowych  na Węgry, do Bardejova czy Levoczy, to niedaleko, a  naprawdę warto.